لوله تراشه چیست؟

لوله تراشه یکی از تجهیزات حیاتی در مدیریت راه هوایی بیماران است که بیشتر در بیهوشی، مراقبت‌های ویژه و شرایط اورژانسی کاربرد دارد. در این مقاله با کاربردها، انواع و نحوه استفاده از لوله تراشه آشنا می‌شوید.

مقدمه

مدیریت راه هوایی در بیهوشی و مراقبت‌های ویژه از اهمیت بالایی برخوردار است، و لوله تراشه یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای این کار به شمار می‌رود. این وسیله پزشکی با قرار گرفتن در نای بیمار، امکان تهویه مکانیکی، اکسیژن‌رسانی و جلوگیری از انسداد راه هوایی را فراهم می‌کند. آشنایی با کاربرد لوله تراشه، انواع مختلف آن و نحوه استفاده صحیح، نقش مهمی در افزایش ایمنی بیمار و بهبود نتایج درمانی دارد. در ادامه این مقاله، اطلاعاتی جامع و کاربردی درباره این وسیله حیاتی ارائه شده است.

اگر به‌دنبال آشنایی با مدل‌های دقیق و بررسی تخصصی تجهیزات مختلف هستید، بخش «کاتالوگ سایت» می‌تواند دید جامعی از مشخصات و ویژگی‌های هر دستگاه در اختیار شما قرار دهد. این بخش برای انتخاب آگاهانه‌تر طراحی شده است.

لوله تراشه چیست؟

لوله تراشه (Endotracheal Tube) یک لوله پلاستیکی انعطاف‌پذیر است که برای تأمین و حفظ راه هوایی باز در بیماران استفاده می‌شود. این لوله از طریق دهان یا بینی وارد نای می‌شود و امکان تنفس مصنوعی یا تهویه مکانیکی را فراهم می‌کند. این ابزار به‌ویژه در زمان بیهوشی عمومی، احیای قلبی-ریوی (CPR)، یا در بیماران بخش مراقبت‌های ویژه که قادر به تنفس طبیعی نیستند، به‌کار می‌رود.
این ابزار حیاتی، مانع از ورود ترشحات، مایعات یا اجسام خارجی به ریه‌ها می‌شود و در شرایط اورژانسی نقش نجات‌دهنده‌ای ایفا می‌کند. طراحی ساده اما عملکرد حیاتی لوله تراشه، آن را به یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی در اورژانس، اتاق عمل و بخش ICU تبدیل کرده است.

کاربرد لوله‌های تراشه در بیهوشی

لوله تراشه زمانی استفاده می‌شود که بیمار توانایی تنفس خود به‌تنهایی را ندارد یا نیاز به بیهوشی عمومی دارد. در جراحی‌ها، این لوله راه هوایی را باز نگه می‌دارد چون عضلات تنفسی شل می‌شوند و احتمال انسداد وجود دارد. در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)، بیمارانی که نارسایی تنفسی یا مشکلات جدی ریوی دارند، برای تنفس مکانیکی نیاز به این لوله دارند. با اتصال به دستگاه ونتیلاتور، اکسیژن‌رسانی مداوم و مؤثر انجام می‌شود. در شرایط اورژانسی مثل ایست قلبی یا مسمومیت‌ها، لوله تراشه به سرعت برای حفظ راه هوایی قرار داده می‌شود. به طور کلی، هر جا حفظ راه هوایی اولویت باشد، لوله تراشه یکی از گزینه‌های حیاتی و مؤثر است.

انواع لوله تراشه

لوله‌های تراشه در مدل‌ها و سایزهای مختلف طراحی شده‌اند تا با شرایط بالینی گوناگون و نیازهای بیمار سازگار باشند. انتخاب نوع مناسب لوله، تأثیر مستقیمی بر کیفیت تهویه و کاهش عوارض احتمالی دارد.

برای مشاهده جدول سایز و راهنمای انتخاب لوله تراشه مناسب، مقاله «سایزبندی لوله تراشه + جدول کامل» را بخوانید.

در ادامه با رایج‌ترین انواع لوله تراشه آشنا می‌شویم:

لوله تراشه دهانی (Orotracheal Tube)

این نوع لوله از طریق دهان وارد نای می‌شود و شایع‌ترین روش لوله‌گذاری در اتاق عمل و اورژانس به‌شمار می‌رود. نصب آن ساده‌تر است و دسترسی به راه هوایی را سریع‌تر فراهم می‌کند.

لوله تراشه بینی (Nasotracheal Tube)

در شرایطی که دهان بیمار بسته باشد یا شکستگی فک وجود داشته باشد، از لوله تراشه نازال استفاده می‌شود. این روش بیشتر در اعمال جراحی فک و صورت یا در برخی بیماران ICU کاربرد دارد.

لوله تراشه با کاف (Cuffed Tube)

این لوله‌ها دارای بالونی در انتهای خود هستند که پس از ورود به نای، باد می‌شود و مانع از نشت هوا یا ورود ترشحات به ریه‌ها می‌گردد. لوله تراشه با کاف در بیهوشی عمومی و تهویه طولانی‌مدت کاربرد بیشتری دارد.

لوله تراشه بدون کاف (Uncuffed Tube)

معمولاً در نوزادان و کودکان استفاده می‌شود، چون نای در سنین پایین به‌اندازه کافی تنگ است و نیازی به کاف برای آب‌بندی ندارد.

لوله دابل لومن (Double Lumen Tube)

این نوع لوله دارای دو مسیر جداگانه است و در جراحی‌های قفسه سینه یا ریه به کار می‌رود. با کمک لوله دابل لومن می‌توان هر ریه را جداگانه تهویه کرد.

نحوه لوله‌گذاری تراشه (Intubation)

لوله‌گذاری داخل نای یا انتوباسیون، روشی است که در آن لوله تراشه از دهان یا بینی وارد نای می‌شود تا راه هوایی باز بماند. این کار در شرایطی مثل بیهوشی عمومی، ایست قلبی یا نارسایی تنفسی انجام شده و نیاز به مهارت دارد. ابتدا بیمار در وضعیت مناسب قرار می‌گیرد و سر به عقب متمایل می‌شود تا مسیر نای صاف شود. سپس با لارنگوسکوپ طناب‌های صوتی دیده شده و لوله تراشه وارد نای می‌شود. پس از جای‌گیری درست، تهویه با آمبوبگ یا ونتیلاتور انجام و صدای تنفس در هر دو ریه بررسی می‌شود. کاف انتهای لوله باد می‌شود تا نشت هوا و ورود ترشحات جلوگیری شود و لوله با چسب یا نگهدارنده روی صورت ثابت می‌ماند.

در شرایطی که لوله‌گذاری دشوار باشد، استفاده از ابزار کمکی مانند بوژی کاربرد زیادی دارد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله «همه چیز درباره گاید بوژی» را بخوانید.

مراقبت‌های بعد از لوله‌گذاری تراشه

پس از گذاشتن لوله تنفسی، مراقبت دقیق از بیمار برای جلوگیری از عوارض و حفظ تهویه اهمیت دارد. ابتدا باید محل قرارگیری لوله مرتب بررسی شود چون جابه‌جایی می‌تواند تهویه را مختل کند یا آسیب برساند. لوله با چسب یا نگهدارنده محکم ولی بدون فشار زیاد فیکس می‌شود تا از زخم فشاری جلوگیری شود. مراقبت‌های دهانی منظم در ICU برای پیشگیری از عفونت و تجمع ترشحات ضروری است. فشار کاف لوله باید مناسب باشد تا از آسیب نای یا نشت ترشحات جلوگیری شود. پایش اکسیژن، صدای تنفس، تهویه و گازهای خون شریانی به تیم درمان کمک می‌کند عملکرد لوله و تهویه مکانیکی را بررسی کند. رعایت این نکات ماندگاری ایمن لوله تراشه و کاهش عوارض را تضمین می‌کند.

عوارض و خطرات احتمالی

استفاده از لوله تراشه اگرچه برای حفظ راه هوایی و تهویه حیاتی است، ممکن است با برخی عوارض همراه باشد که شناخت آن‌ها به کاهش خطرات کمک می‌کند. از شایع‌ترین عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آسیب به نای و حنجره: فشار بیش از حد کاف یا جابه‌جایی ناگهانی لوله ممکن است باعث ایجاد زخم، التهاب یا حتی تنگی نای شود.

عفونت راه هوایی: باقی ماندن طولانی‌مدت لوله در نای می‌تواند منجر به عفونت‌های ریوی مانند پنومونی شود.

خونریزی و تحریک بافت‌ها: هنگام لوله‌گذاری یا به دلیل فشار مداوم، بافت‌های مجاور ممکن است دچار خونریزی یا تحریک شوند.

انسداد لوله: تجمع ترشحات داخل لوله یا خم شدن آن، می‌تواند جریان هوا را مختل کند.

آسپیراسیون: اگر کاف به درستی باد نشود، خطر ورود مواد غذایی یا ترشحات به ریه افزایش می‌یابد.

برای کاهش این عوارض، پایش مداوم وضعیت بیمار، تنظیم دقیق فشار کاف، و رعایت نکات بهداشتی اهمیت زیادی دارد. همچنین، آموزش و مهارت تیم پزشکی در انجام صحیح لوله‌گذاری و مراقبت‌های بعدی نقش کلیدی ایفا می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با عوارض و خطرات احتمالی استفاده از لوله تراشه می‌توانید Complications of endotracheal intubation را از pubmed مطالعه کنید.

جمع‌بندی و نکات کلیدی

لوله تراشه یکی از مهم‌ترین ابزارهای پزشکی برای حفظ راه هوایی، تهویه مکانیکی و افزایش ایمنی بیماران در شرایط بحرانی است. این وسیله در اتاق عمل، بخش مراقبت‌های ویژه و فوریت‌های پزشکی نقش نجات‌دهنده دارد و استفاده صحیح از آن نیاز به دانش و مهارت تخصصی دارد.
در این مقاله با تعریف، کاربردها، انواع مختلف و مراحل لوله‌گذاری تراشه آشنا شدیم. همچنین به مراقبت‌های بعد از لوله‌گذاری و عوارض احتمالی آن پرداختیم.
برای استفاده ایمن از لوله تراشه، توجه به نکاتی مانند انتخاب سایز مناسب، فیکس کردن صحیح، تنظیم فشار کاف، رعایت اصول بهداشتی و پایش مداوم وضعیت بیمار ضروری است. شناخت این موارد به تیم درمان کمک می‌کند تا بهترین عملکرد را در مراقبت از بیماران ارائه دهند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند.

اگر به ابزارهای دیگر مدیریت راه هوایی نیز علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله جامع زیر را مشاهده کنید:
«معرفی ابزارهای مدیریت راه هوایی در بیهوشی»