همه چیز درباره دستگاه پالس اکسی‌متر

پالس اکسی‌متر یکی از تجهیزات پرکاربرد در حوزه پزشکی است که برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن خون و ضربان قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه به‌ویژه در بخش‌های اورژانس، اتاق عمل، مراقبت‌های ویژه و حتی در منزل برای بیماران تنفسی یا قلبی اهمیت زیادی دارد.

برای مشاهده‌ی محصولات و مقالات بیشتر در زمینه تجهیزات بیهوشی، به «صفحه اصلی دیپو» مراجعه کنید.

مقدمه

نظارت بر سطح اشباع اکسیژن خون (SpO₂) یکی از مهم‌ترین اقدامات در ارزیابی وضعیت حیاتی بیماران است. این دستگاه به‌عنوان وسیله‌ای غیرتهاجمی، امکان پایش لحظه‌ای و سریع این شاخص حیاتی را فراهم می‌کند. دستگاه‌های پالس اکسی‌متر، در انواع مختلفی طراحی شده‌اند؛ از مدل‌های ساده انگشتی برای استفاده خانگی گرفته تا نمونه‌های پیشرفته رومیزی و پرتابل در مراکز درمانی. در این مقاله، ضمن معرفی کامل این ابزار، به بررسی انواع آن، نکات استفاده، و عوامل مهم در خرید خواهیم پرداخت.

برای آشنایی با سایر تجهیزات پرکاربرد در بخش مراقبت‌های حیاتی و بیهوشی، با انواع لارنژیال ماسک (LMA) آشنا شوید

پالس اکسی‌متر چیست و چه کاربردی دارد؟

پالس اکسی‌متر (Pulse Oximeter) دستگاهی الکترونیکی و غیرتهاجمی است که با استفاده از سنسور نوری، میزان اشباع اکسیژن خون (SpO₂) و ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند. این وسیله از طریق انگشت، لاله گوش یا حتی پیشانی، قادر است اطلاعات دقیقی از وضعیت اکسیژن‌رسانی بدن ارائه دهد.

کاربردهای این دستگاه بسیار گسترده‌اند، از جمله:

• مانیتورینگ بیماران در اتاق عمل یا ICU
• کنترل بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی مانند COPD یا آسم
• بررسی وضعیت اکسیژن در بیماران کرونایی
• پایش وضعیت بیماران قلبی
• استفاده در تمرینات ورزشی شدید یا کوهنوردی در ارتفاع

اطلاع دقیق از سطح اکسیژن خون، به تیم درمان کمک می‌کند تصمیمات سریع‌تری برای حمایت تنفسی یا درمان بیمار اتخاذ کنند.

برای آشنایی با ماسک cpap می‌توانید مقاله «ماسک CPAP چیست و چه کاربردی دارد؟» را بخوانید.

انواع پالس اکسی‌متر و تفاوت‌های آن‌ها

پالس اکسی‌مترها بسته به نوع کاربرد، طراحی و قابلیت‌ها در چند گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شوند. شناخت تفاوت این مدل‌ها برای انتخاب دستگاه مناسب، به‌ویژه برای مراکز درمانی و کاربران حرفه‌ای اهمیت زیادی دارد.

پالس اکسی‌متر انگشتی

رایج‌ترین نوع برای مصارف خانگی و استفاده پرتابل. سبک، ساده و مقرون‌به‌صرفه است و با قرار دادن انگشت در دستگاه، میزان SpO₂ و ضربان قلب را نمایش می‌دهد.

پالس اکسی‌متر رومیزی

این مدل‌ها برای استفاده در مراکز درمانی طراحی شده‌اند و امکانات بیشتری مانند نمایش نموداری، هشدار سطح پایین اکسیژن و اتصال به مانیتورینگ مرکزی دارند.

پالس اکسی‌متر نوزادی (نئوناتال)

برای نوزادان، سنسورهای خاصی طراحی می‌شود که به پای نوزاد یا کف دست متصل می‌شوند و اندازه کوچکتر و حساس‌تری دارند.

پالس اکسی‌متر با سنسور جداگانه

در این مدل‌ها، سنسور از بدنه اصلی جدا است و از طریق کابل متصل می‌شود. این ویژگی امکان استفاده برای نقاط مختلف بدن یا بیماران خاص را فراهم می‌کند.

برای آشنایی با ماسک ونچوری می‌توانید مقاله «ماسک ونچوری چیست و چه کاربردی دارد؟» را بخوانید.

راهنمای استفاده صحیح از پالس اکسی‌متر

برای به‌دست آوردن نتایج دقیق از دستگاه پالس اکسی‌متر، رعایت نکات استفاده صحیح ضروری است. در ادامه مراحل کلی استفاده از این دستگاه ارائه شده است:

انتخاب محل مناسب: رایج‌ترین محل برای اندازه‌گیری، نوک انگشت است. در نوزادان از پا یا دست نیز استفاده می‌شود.

قرار دادن صحیح دستگاه: انگشت باید تمیز، خشک و بدون لاک باشد. دستگاه را به‌گونه‌ای قرار دهید که سنسورها به‌درستی در تماس با پوست قرار بگیرند.

ثابت نگه‌داشتن عضو: در حین اندازه‌گیری، حرکت نکنید. لرزش یا حرکت می‌تواند باعث نتایج نادرست شود.

منتظر ماندن برای عدد پایدار: چند ثانیه صبر کنید تا عدد نمایش داده شده ثابت شود. عدد SpO₂ معمولاً بین ۹۵٪ تا ۹۹٪ است.

تفسیر عدد: اگر عدد اشباع اکسیژن کمتر از ۹۰٪ باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه شود. در بیماران تنفسی مزمن، مقادیر پایین‌تر ممکن است طبیعی باشد، اما نیاز به تفسیر بالینی دارد.

سایت رسمی Mayo Clinic نیز نکات کاربردی و دقیقی درباره استفاده صحیح از این دستگاه ارائه کرده است

نکات مهم در خرید پالس اکسی‌متر

پیش از خرید پالس اکسی‌متر، توجه به چند معیار کلیدی می‌تواند به شما کمک کند تا دستگاهی دقیق، باکیفیت و متناسب با نیازتان انتخاب کنید:

دقت و استانداردهای تأیید شده

دستگاه باید از برند معتبر و دارای تأییدیه‌های پزشکی (مانند CE، FDA) باشد تا دقت اندازه‌گیری تضمین شود.

نوع مصرف

برای مصرف خانگی مدل‌های انگشتی ساده و برای مصارف حرفه‌ای مدل‌های پرتابل یا رومیزی مناسب‌ترند.

نمایشگر خوانا و هشدارها

صفحه‌نمایش واضح، وجود زنگ هشدار افت اکسیژن و قابلیت نمایش نمودار پالس (plethysmograph) از مزایای مهم است.

قابلیت کار با باتری یا شارژی

در مصارف پرتابل، طول عمر باتری یا امکان شارژ اهمیت دارد. برخی مدل‌ها امکان استفاده از باتری قلمی را نیز دارند.

امکانات جانبی

برخی پالس اکسی‌مترها دارای بلوتوث برای اتصال به اپلیکیشن‌های موبایلی، حافظه داخلی یا حالت ذخیره انرژی هستند.

در بازار ایران، پالس اکسیمتر مدل PC-60B1 یکی از گزینه‌های پرکاربرد است. برای بررسی ویژگی‌ها، مزایا و مشخصات این دستگاه، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی «بررسی تخصصی پالس اکسیمتر PC-60B1» را بخوانید.

سوالات متداول

پالس اکسی‌متر چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟

این دستگاه میزان اشباع اکسیژن خون (SpO₂) و ضربان قلب را به‌صورت غیر تهاجمی اندازه‌گیری می‌کند.

عدد نرمال پالس اکسی‌متر چند است؟

در بزرگسالان سالم، اشباع اکسیژن معمولاً بین ۹۵ تا ۹۹ درصد است. مقادیر زیر ۹۰ درصد هشدار محسوب می‌شود.

آیا پالس اکسی‌متر برای نوزادان هم قابل استفاده است؟

بله. انواع خاصی از این دستگاه با سنسور کوچک برای نوزادان طراحی شده که دقیق‌تر و ایمن‌تر هستند.

آیا لاک ناخن روی نتیجه پالس اکسی‌متر اثر می‌گذارد؟

بله. لاک، ناخن مصنوعی یا سرد بودن انگشت می‌تواند نتیجه را نادرست کند.